04—09—2021; శనివారం. ॐ ఇప్పుడు ఎనిమిదవది అయిన “వసు(అష్టవసువులు)చక్రం” లోని ఆరు రాగాల పరిచయం చేసుకుందాం! ఈ చక్రంలోని మొదటిది, అంటే, 43వ మేళకర్త, “గవాంభోధి రాగం”. దీనిలో “ర-గి-ధ-న” స్వరాలు కీలకమైనవి. “సంపూర్ణ-సంపూర్ణ” రాగం అయిన గవాంభోధిలోని స్వరప్రణాళిక ఈ దిగువ వివరింపబడిన విధంగా ఉంటుంది:—...

28—08—2021; శనివారం. ॐ 40వ మేళకర్త పేరు “నవనీత(ం) రాగం”. ఈ రాగంలో “ర-గ-ధి-ని” స్వరసంపుటి ఉంటుంది. “సంపూర్ణ—సంపూర్ణ” రాగం అయిన నవనీతంలో పూర్తి స్వరవిన్యాసం ఈ దిగువ ఉదహరింపబడిన రీతిలో ఉంటుంది:— మంద్రస్థాయి షడ్జం-శుద్ధ రిషభం-శుద్ధ గాంధారం-ప్రతి మధ్యమం-పంచమం-చతుశ్శ్రుతి ధైవతం- కైశికి నిషాదం-తారాస్థాయి షడ్జం. త్యాగయ్యగారు...

21—08—2021; శనివారము. ॐ ఇప్పటికి 72 మేళకర్తరాగాలలో, 36 మేళకర్తరాగాలని పూర్తి చేసుకున్నాం. అంటే, మనం ముందుగా చెప్పుకున్నట్లు “శుద్ధమధ్యమ రాగాలు 36” పూర్తి చేసుకున్నాం! “ప్రతిమధ్యమ రాగాలు 36” వాటి ప్రధాన జన్యరాగాలు ఇప్పుడు పరిచయం చేసుకుంటే జనక-జన్య రాగాలని గురించి ప్రాధమిక పరిజ్ఞానం మనం...

14—08—2021; శనివారం ॐ 34వ జనకరాగం మహనీయమైన సరస్వతీదేవికి పరమప్రియమైన “వాగధీశ్వరి రాగం”. ఈ వాగధీశ్వరి రాగం “సంపూర్ణ-సంపూర్ణ” రాగం. “రు-గు-ధి-ని” స్వరసంపుటి వాగధీశ్వరి వ్యక్తిత్వాన్ని సకలంగా సువ్యక్తం చేస్తుంది. ఇప్పుడు ఈ రాగంయొక్క పూర్ణరూపానికి అద్దంపట్టే స్వరస్వరూపాన్ని పరికిద్దాం:— మంద్రస్థాయి షడ్జం—షట్ శ్రుతి రిషభం—అంతర గాంధారం—శుద్ధ...

07—08—2021; శనివారము. ॐ ఐదవది అయిన “బాణచక్రం” లోని చివరి మేళకర్త రాగం సంఖ్య:30. 30వ మేళకర్తరాగం అయిన “నాగానందిని రాగం” గురించి ఇప్పుడు పరిచయం చేసుకుందాం! ఈ రాగం లక్షణం నిర్వచించే స్వరసంపుటిని సాంకేతికంగా “రి—గు—ధు—ను” అని చెప్పాలి. అప్పుడు పూర్తి స్వర సంపుటిని ఈ...

31—07—2021; శనివారము. ॐ శంకరాభరణరాగంలో తరువాయి రాగం ఒక అపూర్వ లేక అపరిచిత రాగం అయిన వివర్ధని లేక వివర్ధిని రాగం. ఇది “ఔడవ— సంపూర్ణ” రాగం. ఈ రాగం యొక్క ఆరోహణ “ధైవత – నిషాద” వర్జితమయిన “స-రి-గ-రి-మ-ప-స” అనే వక్రసంచారంతో ఉంటుంది. అవరోహణ శంకరాభరణం...

24—07—2021; శనివారం. ॐ “శంకరాభరణం” జన్యరాగాలలో మరొక బహుళ రసికజనాదరణ పొందినది “బిలహరి రాగం”. బిలహరిరాగం “ఔడవ—సంపూర్ణ” రాగం. ఆరోహణలో “మధ్యమం(మ)”, “నిషాదం(ని)” వర్జితస్వరాలు. అవరోహణ సప్తస్వరసంయుతమై ఉంటుంది. “షడ్జం-చతుశ్శ్రుతి రిషభం-అంతర గాంధారం-శుద్ధమధ్యమం-పంచమం-చతుశ్శ్రుతి ధైవతం-కాకలి నిషాదం” అనే స్వరాల ప్రయోగం ఈ రాగంలో ఉంటుంది. కొన్ని ప్రయోగాలలో,...

17—07—2021; శనివారం. ॐ “శంకరాభరణరాగం” జనకరాగంలోకి వర్గీకరించబడిన మరొక రాగం, “పూర్ణచంద్రిక రాగం”. పూర్ణచంద్రిక ఉభయవక్ర షాడవ—షాడవ రాగం. ఆరోహణలో నిషాదం, అవరోహణలో ధైవతం వర్జితస్వరాలు. ఇది రసికజన మనోరంజక రాగం. త్యాగయ్యగారు పూర్ణచంద్రికరాగంలో — “తెలిసి రామచింతనతో నామము — సేయవే! ఓ మనసా! ॥తెలిసి॥...

10—07—2021; శనివారము. ॐ “శంకరాభరణరాగం” జన్యరాగాలలోకి వర్గీకరించబడిన మరొక మహనీయరాగం, సుప్రసిద్ధమైన “దేవగాంధారి రాగం”. ఇది “ఔడవ – సంపూర్ణ” రాగం. ఆరోహణలో, “ఆరభిరాగం” లో వలెనే “గ-ని” స్వరాలు వర్జ్యం. “షడ్జం-చతుశ్శ్రుతి రిషభం-అంతరగాంధారం-శుద్ధమధ్యమం-పంచమం -చతుశ్శ్రుతి ధైవతం-కాకలినిషాదం” మాత్రమేకాక “కైశికి నిషాదం” అన్యస్వరమై దీనిలో భాసిస్తుంది. అందువలన...

03—07—2021; శనివారం. ॐ (ధీర)శంకరాభరణ మేళకర్తరాగంలోకి వర్గీకరించబడిన ముఖ్యరాగాలలో “కన్నడరాగం” ఒకటి. (ఖరహరప్రియ జన్యరాగమైన సుప్రసిద్ధ సుమనోహర “కానడరాగం” వేరు. ఆ రాగం గురించి మనం ఇంతకు ముందు తెలుసుకున్నాం). “కన్నడరాగం” యొక్క ఆరోహణ—అవరోహణ మొదలైన వివరాలు గురుముఖతః తెలుసుకోవడం అభిలషణీయం. త్యాగారాజులవారు కన్నడరాగంలో — “ఇదే...