కదంబకం — 17 : కవిత్రయభారతం

శ్రీశారదా దయా సుధ :—
22—10—2017; ఆదిత్యవారము.

కదంబకం~17.

మా తాతగారు శ్రీ బాలాంత్రపు వెంకట కృష్ణారావుగారికి “కవిత్రయభారతం” అంటే పంచప్రాణాలూను. వారికి మహాధర్మనిష్ఠ. ధర్మప్రీతి కలవారికి భారతరతివుండడం సహజమేకదా! మా అమ్మమ్మగారికికూడా భారతం అంటే చాలా యిష్టం. అందుకని ఈ రోజు వ్యాసభారతం, కవిత్రయభారతాలలో జీవనగమన ధర్మాలు ఎలావున్నాయో చూద్దాం!

1. ” జానన్నపి చ యః పాపం
శక్తిమాన్ న నియచ్ఛతి |
ఈశః సన్ సో>పి తేనైవ
కర్మణా సంప్రయుజ్యతే “||
వ్యాసభారతం—ఆది—చైత్రరథ—11.

“ఎరుకగలడేని మరిశక్తుడేని, అన్యు
లన్యులకుహింస గావించునపుడ
దాని పూని వారింపకున్న,అప్పురుషు
డేగుహింసచేసినవారల యేగు గతికి”.
నన్నయభారతం—ఆది—7:46.

“తగిన సామర్థ్యం కలిగివుండి, తెలిసియుండి, ఒకరిని మరొకరు హింస చేస్తూవుంటే పట్టించుకోకుండా ఉపేక్షచేసేవాడు, హింసచేసేవాడు వెళ్ళే పాపమయలోకానికే వెడతాడు”.

2. “ఇహ వై కస్య నాముత్ర
చాముత్రైకస్య నో ఇహ |
ఇహ వా>ముత్ర చైకస్య
నాముత్రైకస్య నో ఇహ “||
వ్యా.భా.—వనపర్వం—183:88.

“ఈ లోకమ యగు కొందర,
కాలోకమ కొందరకుయిహంబును పరమున్ |
మేలగు కొందర కధిపా!
ఏలోకములేదుసూవె యిలకొందరకున్ “
ఎర్రన భారతం—ఆరణ్య—4:174.

“కొందరికి ఇహలోకంలో మేలు జరుగుతుంది. కొందరికి పరలోకంలో మేలు జరుగుతుంది. మరికొందరికి ఇహపరాలు రెండింటిలోనూ మేలు జరుగుతుంది. కొందరికిమాత్రం ఇహపరాలు రెండింటిలోను మేలు జరగదు”.

3. ” అనిర్వృత్తేన మనసా
ససర్ప ఇవ వేశ్మని |
ఉత్సాదయతి యస్సర్వం
యశసా స విముచ్యతే ” ||
వ్యా.భా.—ఉద్యోగపర్వం—72 : 61.

“పగయ కలిగెనేని పామున్న ఇంటిలో
ఉన్న యట్ల కాక ఊరడిల్లి
ఉండునెట్లు చిత్తమొకమాటు కావున
వలవ దధిక దీర్ఘ వైర వృత్తి “.
తిక్కన భారతం—ఉద్యోగ—3 : 20.

“మనసులో పగపెంచుకుంటే పామున్నయింట్లోవున్నట్టే! పామున్న యింట్లో ఎప్పుడూమనస్సు ఊరటతోవుండదు. అందువల్ల మనస్సులో దీర్ఘవైరభావం ఉండనివ్వకూడదు”.

4. “యథా కాష్ఠం చ కాష్ఠం చ
సమేయాతాం మహోదధౌ |
సమేత్య చ వ్యపేయాతాం
తద్వత్ భూత సమాగమాః ” ||
వ్యా.భా.—శాంతిపర్వం— 174 : 15.

“కదియున్ కాష్ఠము కాష్ఠము
నదిలో,మరికొంతసేపునకుపాయును నె
మ్మది నట్లుగ తలపగ వల
వదె పితృపుత్రాదిబంధువర్గమునధిపా”
తిక్కన భారతం—శాంతి—4 : 10.

నది(సముద్రం) ప్రవాహంలో ఎక్కడి నుంచో(వేరుగా)వస్తున్న ఎండు కట్టెలు ఒకచోటకలిసి కొంతదూరం పయనించి, మళ్ళా ప్రవాహప్రభావంవల్ల వేరు-వేరు దారులలోకి విడిపోతాయి. మానవుల కలయికలు-విడిపోవడాలు ఇలాగే ఉంటాయి”.

5. “కించిదేవ మమత్వేన
యదా భవతి కల్పితమ్ |
తదేవ పరితాపార్థం
సర్వం సంపద్యతే తదా “||
వ్యా.భా.—శాంతి— 174 : 44.

“ఇది నాయది యను ఊతన్
మది యెయ్యది పట్టుకొల్పినను వాసితమై
తుది చేటు నొంది వానికి
అది శోకము నావహించు అత్యంతంబున్ “||
తిక్కన భారతం—శాంతి— 4 : 13.

“మానవుడు మానసికంగా దేనినైనా ఊతగా అనుకుని దానియందు ఎప్పుడు ఆధారపడడం మొదలుపెడతాడో అప్పుడే తన భవిష్యత్తులో కలగబోయే దుఃఖానికి బీజం వేసుకుంటున్నాడు”.

స్వస్తి ||